Georgia / Gruzja – podsumowanie / lista awaryjna

Gruzja to kraj, który ostatnio cieszy się ogromnym powodzeniem wśród turystów.
Pod koniec zeszłego roku sama postanowiłam sprawdzić co wszystkich tam ciągnie.
Spędziłam tam dwa tygodnie. Całą trase przejechałam autostopem i prawie wszystkie noce, poza jedną spędziłam z couchsurfingu.

Georgia it’s a very popular travel destination recently. On the end of the last year I went on a two weeks trip to check what is so magic in this country that so many people want to see it. The whole trip I did by hitchhiking and using couchsurfing.

JAK SIĘ DOSTAĆ / HOW TO GO:

Najłatwiej i najtaniej można się dostać samolotem liniami wizzair. Co chwilę pojawiają się kolejne oferty cenowe. Loty z Polski w dwie strony sa czasem nawet za 200 zł.

The easiest way is to fly to Georgia. The cheapest air company is wizzair. There are very often offers with price 50 euro return ticket from Poland to Georgia

JAK SIĘ PRZEMIESZCZAĆ PO KRAJU / HOW TO TRAVEL IN THE COUNTRY:

Gruzja to stosunkowo niewielki kraj. Z Batumi (najbardziej na zachód położonym mieście) do Lagodekhi ( położonym na wschodzie) jest niewiele ponad 500 km. Odległość miejsc najbardziej wysuniętych na północ do tych na południu to około 200 km. Jeśli chodzi o transport mamy kilka opcji. Część kraju posiada linie kolejowe. Pociągiem możemy się dostać np z Batumi do Tblisi. Cena biletu około 50 zł. Generalnie głównym środkiem transportu sa marszutki. Takie małe busiki, które kursują między miastami.
Ja na transport wybrałam trzecią opcje czyli autostop. Chyba jeszcze nigdzie łapanie stopa nie było tak szybkie i proste. Kierowcy nie tylko zawozili i nawet czasem dokładali kilometrów aby podwieżć w lepsze miejsce ale również zabierali na obiad lub gdy nie mieli za wiele czasu kupowali coś do jedzenia i picia w przydrożnym sklepiku.
Czułam się bezpiecznie choć kierowcy zawsze pytali o status rodzinny, męża, dzieci itp. Dla pewności i spokoju odpowiadałam, że od kilku lat mam męża. Poza tym muszę przyznać, że kierowcy gruzińscy jeżdzą bardzo szybko i łamią wszelkie zasady drogowe. W porównianiu do nich kierowcy tureccy jezdzą bardzo wolno i spokojnie.

Georgia it is quite small country. To get from the farthest to the west city – Batumi to farthest to the east city Lagodekhi it is only appr. 500 km. From north to south it is appr. 200 km. There are a few options to travel in Georgia. There is a train line( by train you can get for example from Batumi to Tblisi) but the most common is use marszutka (lockal small buses). I chose hitchhiking. I think it was the best country to travel that way. Drivers were stopping imidiately, takking for food and drinks. They were also asking a lot of quastions about personal status. To feel more safe I made a story that I am married. In general I think it is quite safe country just drivers are driving very fast and they don’t respect any road rules.

CO ZWIEDZAĆ / WHAT TO SEE:

W Gruzji jest wiele do zobaczenia: niesamowite góry, ciekawe, choć w większości bardzo zniszczone miasta i wioski, rejon winiarski.
Ja podczas podróży zwiedziłam głównie południową część kraju. Poniżej podpinam link do wpisów z poszczególnych miejsc, które udało mi się zobaczyć.

In Georgia you can see magical mountains, beautiful wine valleys and interesting cities and villages. I attached link to posts from places that I have been

gruzja-georgia

GDZIE SPAĆ / WHERE TO SLEEP:
Podobnie jak podczas podróży po Turcji, również w Gruzji przez całą dwutygodniową podróż korzystałama z couchsurfingu. Jedyny raz kiedy spałam w hostelu był w Lagodekhi. Nocleg kosztował 10 euro.

During my whole trip I have been using couchsurfing only ones I stayed in a hostel. The price was 10 euro per night.

CO PIĆ, CO JEŚĆ / WHAT TO DRINK, WHAT TO EAT:

Z tego co zaobserwowałam kuchnia gruzińska bazuje głównie na produktach mącznych oraz mięsnych.
Są pierogi, mięso w różnej postaci i dużo, dużo chleba.
Najbardziej znaną potrawą są :
Khinkali – (pierogi w postaci sakiewek) z mięsem lub serem. Khinkali są sporych rozmiarów. Aby je zjeść należy złapać u góry za „sakiewkę” następnie przegryżć ciasto, wypić znajdujący się wewnątrz wywar, a następnie skonsumować resztę.
Ajarian Kawarma – mięso z chili
Khachapuri – placek chleba z serem oraz czasem w zależności od regionu podawane z jajkiem.
Lobio – gęsta zupa z fasoli, orzechów oraz czosnku. Podawan często z kukurydzianym chlebkiem.
Badrijani – oberżyna z orzechami włoskimi
Na deser:
Churchkhela – podłużny deser zrobiony z mieszanki orzechów, mąki. Wszystko zalane syropem z winogron.
Do picia:
Zedazeni – zielony napój
wino gruzińskie
czacha – bardzo mocna gruzińska wódka

PRZYDATNE ZWROTY / USEFUL PHRASES :

gamardzoba – dzień dobry – good morning
nachwamdis – do widzenia – good bye
didi madloba – dziękuję – thank you
rogor khar ? – jak się masz – how are you?
aq gaacheret – prosze się tutaj zatrzymać – please stop here
mgzavroba – podróż – travel
ra girs? – ile to kosztuje? – how much is it?
gamardzos – na zdrowie – chears

W Gruzji niestety zbyt wiele osób nie mówi po angielsku. Bardzo sie przydaje przynajmniej podstawowa znajomośc języka rosyjskiego.

In Georgia not many people can speek english. Very useful is at least basic knowledge of russian language

Safranbolu and hitchhiking trip in Turkey and Georgia / podróż autostopem po Turcji i Gruzji

Safranbolu leży około 200 km na północ od Ankary.
Szczególnie polecam wybrać się do starej części miasta. Znajduje się tam wiele zabytkowych budynków, meczetów, łażni, kafejek gdzie można napić się tradycyjnej kawy po turecku. W wielu miejscach można zobaczyć ludzi pracujących w zawodach, które stopniowo wymierają; szyjących buty, wykonujących wyroby z żelaza itp.
Safranboul słynie z uprawy szafronu. Uprawy znajdują się na obrzeżach miasta.

Safranbolu is located about 200 km north from Ankara. In the old town you can find many historical buildings, mosques, Turkish baths etc. Safranbolu is famous for growing saffron.

Samsun and hitchhiking trip in Turkey and Georgia / podróż autostopem po Turcji i Gruzji

W Samsun zatrzymałyśmy się zaledwie na chwilę.
Nie było wiele czasu na zwiedzanie, więc zbyt dużo o tym mieście nie mogę powiedzieć.
Wygląda raczej na miasto przemysłowe.
Położone jest nad mozem, więc ta część jest przyjemna, trafiłyśmy też na fajny targ, taki gdzie można było kupić wszystko od skarpetek po koguty i kury

In Samsun we stayed only a bit.
We didn’t have to much time to see and explore the city so I can not tell to much about this place.
It looks industrial.
But we also visited very nice market where people could buy everything from socks to roosters and chickens

Ordu and hitchhiking trip in Turkey and Georgia / podróż autostopem po Turcji i Gruzji

Po dwutygodniowej podróży autostopem po Gruzj nadszedł czas powrotu do Turcji. Lot powrotny miałyśmy ze Stambuły, więc musiałyśmy się tam jakoś dostać. Oczywiście wybrałysmy podróż autostopem, zdecydowałyśmy zwiedzić północną część Turcji.
Pierwszym miejscem w jakim się zatrzymałyśmy było Ordu.

Turcja jest największym producentem orzeszków laskowych. Roczna produkcja obejmuje około 75 % światowej produkcji, z czego około 50 % pochodzi z Ordu.

After two weeks of hitchhiking in Georgia we went back to Turkey. Our fly was from Istanbul. We decided to go through the northern part of Turkey.
The first place that we visited was Ordu.

Turkey is the largest producer of hazelnuts in the world with approximately 75% of worldwide production, from which Ordu produce 50%.

David Gareja and hitchhiking trip in Turkey and Georgia / podróż autostopem po Turcji i Gruzji

Ostatnim miejscem jakie odwiedziłam podczas podróży po Gruzji był komplekst Monastyrów David Gareja. Oczywiście plan był taki, aby dostać się tam autostopem. Okazało się jednak, że nie jest to takie łatwe. W drodze powrotnej z Lagodekhy wysiadłyśmy w pobliżu Sagarejo przy drodze prowadzącej do David Gareja (oddalonego od tego punktu około 50 km). Droga ta prowadzi jedynie do kompleksu Monastyrów, więc jedyną opcją na złapanie stopa była szansa, że jacyś turyści będą tam jechali. Niestety pod koniec listopada turystów zbyt wielu nie ma, więc ruchu samochodowego również nie było. Po około 40 minutach doszłyśmy do wniosku, że opcja autostopem raczej odpada, trochę nam było żal, że nie dotrzemy do Monastyrów. Zaczęłyśmy roważać inne opcje. Wiedziałyśmy, że z racji tego, że nie ma tam żadnego pulicznego transport uwiększość osób jedzie na miejsce taksówką lub wynajętym samochodem. Zwykle koszt dojazdu to około 80 lira (160 zł) kiedy więc po chwili zatrzymał się taksówkarz i zaproponował cenę 30 lira (60 zł) stwierdziłyśmy, że raz możemy się szarpnąć i zapłacić za przejazd. Pan taksówkarz jechał do swojego domu na obiad. Zaproponował więc abyśmy z nim tam pojechały, a potem zawiezie nas na miejsce. I tak za 30 zł od osoby zjadłyśmy pyszny obiad, wypiłyśmy gruzińskie wino, zwiedziłyśmy Monastyr David Gareja i jeszcze na droge dostałyśmy całą torbę karialoki.

The last part that we wanted to see during our trip in Georgia was David Gareja Monastery complex. We stopped close to the Sagarejo from where is the road leading to this place. There is no public transport so the only option to get there was to hitchhike. The only problem was that because nobody lives there we had to wait for a turists with rented cars. The end of the November is not very high touristic season so nobody was going there. After 40 min. when we though that we have to give up a taxi stopped. We knew that most of the people goes to David Gareja Monastery by taxi or with rented cars. Cost of taxi is 80 lira ( 40 euro) so when taxi driver propose 30 lira ( 15 euro) we said yes. It happened that the men was going to his home for a dinner so of course he invited us as well. After delicious dinner, a lot of georgian wine, a huge a bag of karalioki we went on a trip to David Gareja Monastery complex.

Zespół Monastryrów David Gareja znajduje się około 70 km na południe od Tblisi. Cały obszar ulukowany jest dokładnie na granicy Gruzji z Azerbejdzanem. Monastery zostały założone w 6 wieku. Cały kompleks jest pięknie zachowany. Trasa prowdząca na miejsce jest według mnie przepiękna. Jedzie się przez tereny półpustynne, widoki są magiczne. Ciekawostką jest, że mniej więcej w połowie trasy znajduję się mała miejscowość, a na jej obrzeżach hostel założony prze polaków.

David Gareja Monastery complex is cocated arround 70 km from Tblisi. It was founded in 6th century. The complex is exactly on the border between Georgia and Azerbaijan

Lagodekhi and hitchhiking trip in Turkey and Georgia / podróż autostopem po Turcji i Gruzji

Kolejnym przystankiem po Telavi było Lagodekhi, które znajduje się zaledwie 3 km od granicy z Azerbejdzanem. Samo miasteczko może nie jest zbyt ładne i ciekawe ale na obrzeżach znajduje się całkiem przyjemny Park, który został założony w 1912 przez polskiego botanika; Ludwika Młokosiewicza. W Parku wytyczone jest kilka tras, którymi można dotrzeć do wodospadu oraz jeziora Czarnych Skał.

After Telavi, the next stop was in Lagodekhi, which is 3 km from the border with Azerbaijan. The town itself it is not special but on the suburbs it is located very nice Park, founded in 1912 by polish botanist; Ludwik Młokosiewicz. In the Park there are few walking routes leading to waterfalls and lakes.

To nie jest jedyny akcent polski, okazuje się bowiem, że w Lagodekhi znajduje się również polska szkoła.
Miałyśmy okazję spotkać się i porozmawiać z dyrektorką tej szkoły.
Niestety sytuacja finansowa nie jest najlepsza, brakuje pieniędzy na wszystko. Szkoła znajduje się w starym budynku, który wymaga remontu. Dzieci uczą się w nieogrzewanych salach, nie mają książek, zeszytów. Pani dyrektor stara się zorganizować potrzebne przedmioty, jednak nie jest to takie łatwie. Przydałby się prosty komputer, laptop, odtwarzacz, książki, ubrania.

Może ktoś z Was się wybiera w najbliższym czasie samochodem do Gruzji i mógłby dostarczyć o szkoły kilka potrzebnych rzeczy??

Bedę wdzięczna za informacje. Myślę, że wiele osób ma w domu stary komputer, laptop, odtwarzacz wideo, którego nie potrzebuje. Tym dzieciom nawet takie przedmioty, przez nas już nie używane ułatwiłyby znacznie naukę.

Z kąd Polacy się wzięli w Lagodekhi?
Polacy dotarli tam już w 1831 r. Po powstaniu kościuszkowskim 18 rodzin została wysłana do Gruzji. osiedlili się w rejonie Kakheti, gdzie założyli wieś Kalinowska. Z czasem miejscowość zmieniła nazwę na Lagodekhi.

Alaverdi Monastery and hitchhiking trip in Turkey and Georgia / podróż autostopem po Turcji i Gruzji

Zaledwie kilka kilometrów od Telavi znajduje się pochodzący z 11 wieku Monastyr Alverdi.
Można dojechać tam lokalnym busikiem lub autostopem tak jak ja zrobiłam.

Telavi and hitchhiking trip in Turkey and Georgia / podróż autostopem po Turcji i Gruzji

Sighnagi tak jak pisałam to ładne i ciekawe miasto; jedyny problem polegał na tym, że nie tak łatwo było się z niego wydostać stopem. Małe miasteczko i mało samochodów, a do tego nikogo kto by jechał w kierunku nam potrzebnym.
Czasem jednak dłuższe czekanie się opłaca, po około 20 minutach zatrzymał się samochód w którym okazało się, że jechali Polacy. Panowie wynajęli samochód aby pozwiedzać Gruzję. Akurat jechali w stronę Telavi, gdzie my chciałyśmy się dostać. Do tego, po drodze postanowili pozwiedzać starą osadę Gremi, więc nie tylko dotarłyśmy na miejsce w miłym towarzystwie ale dodatkowo zwiedziłyśmy okolice.

From Sighnaghi we went to Telavi. It was not very easy to leave the city because there were not a lot of cars. But after about 20 minutes one car has stopped. We were lucky, guys in the car were going our direction. Apart of that they had plans to visit one of famous old village Gremi so on the way we had one more atraction to see

W Telavi znów skorzystałyśy z couchsurfingu. Nasz godspodarz mieszkał na wiosce oddalonej od miasta około 30 km. Na kilka nocy zamieszkałyśmy więc w domku z babcią, która na śniadanie przygotowywała nam górę mięsa, ziemniaki, domowej roboty chleb churchkhela raz karalioki.

In Telavi we udsed couchsurfing again. Our host’t house was in the village, about 30 km away from the city. We stayed there whit his grandmother, she was making for us fresh bread and a lot of meat. We also could try home made churchkhela and karalioki form they garden.

Dnie były słoneczne ale noce chłodne, więc wieczory spędzaliśmy razem siedząc w kuchni, jedząc i grzejąc się miejscowym winem.

Telavi znajduje się w rejonie Kakheti, czyli części winniarskej Gruzji. Tradycja picia wina jest tam bardzo mocna. W każdym domu produkuje się swoje trunki, a jak się zjawiają goście to nim częstuje. W sumie w tym rejonie znajduje się ponad 500 gatunków winogron. Wino przechowuje się ceramicznych pojemnikach zwanych kuevri / czuri.
Dla tych co w Gruzji jeszcze nie byli i nie mieli okazji zapoznać się z Gruzińską gościnnościa taka mała, acz ważna informacja. Tam wino się pije szklankami. Najpierw należy wznieść toast; i to taki w miare konkretny. Nie mówi się tylko na zdrowie ! ale toast wznosi się za coś co chcielibyśmy aby się spełniło, a potem pijemy do dna, tak do dna. Nawet babcia wypijała wszystko do dna.
Potem dolewka. No i wina nie powinno się tak poprostu popijać, trzeba wznieść kolejny toast i dopiero wtedy znów napić.
Gruzini sa bardzo dumni ze swojego wina. Jeden ze znajomych powiedział mi coś takiego „ Nasze wino jest jak nasza krew, jeśli nie będzie już gruzińskiego wina, nie będzie nas”.

Telavi is one of the cities in wine region of Kakheti. Each family has grapeyards and they produce they own wine.
Before drinking wine they always say toast. It is not only ” for helth” it is always long toast about this what we wish.

Samo Telavi to bardzo zadbane miasteczko. Specjalnie dużo nie ma tam zwiedzania ale są stare mury, zamek i pomnik króla. Jest też fajne liceum plastyczne, które odwiedziłam no i stare drzewo ze piękną historią.

Telavi it is nice nad clean city with ols castle, wall and old tree with some interesting story

Włócząc się po mieście trafiłyśmy do małej piekarni, do której zostałyśmy zaproszone na sesję zdjęciową. Panowie piekarze bardzo się ucieszyli z naszej wizyty i na każdy możliwy sposób prezentowali jak się w Gruzji piecze chleb. Na koniec oczywiście zostałyśmy obdarowane ogromnym, jeszcze gorącym bochenkiem tradycyjnego gruzińskiego pieczywa.
W Gruzji wina i chleba nie brakuje. Jak już tam będziecie to jednego i drugiego koniecznie skosztujcie.

When we were walking in the city we were invited to some small bakery. We could see whole process of making typical traditional georgian bread. Of course before we left we got a gift, still hot, fresh bread.
If you ever will be in Georgia You should definetely try this goergian products.

Sighnagi and hitchhiking trip in Turkey and Georgia / podróż autostopem po Turcji i Gruzji

Dziś zabieram Was do jednego z najmniejszych miast regionu Kakheti.
W sumie to nie wiem co o tym miasteczku napisać, poza tym, że tam bardzo ładnie, czysto i roztacza się z niego rewelacyjny widok. Sighnagi jest usytuowane na wzgórzu, więc sama droga aby się tam dostać jest ciekawa.

Today I will take you to one of the smallest towns in Georgia.
Actualy I don’t know what to write about this city apart of that, it is very nice nad clean place. The town is located on a hill so it has really beautiful view.

Mtskheta and hitchhiking trip in Turkey and Georgia / podróż autostopem po Turcji i Gruzji

Zaledwie 20 km na północ od Tblisi, znajduje się jedno z najstarszych miast oraz dawna stolica Gruzji; Mtskheta. Ze względu na historię jest to niezwykle ważne miejsce dla gruzinów, w 2014 roku zostało mianowane „Świętym Miastem”. Ponad miastem na wzgórzy góruje monastyr Dżwari. Nie wiem jak jest w pełni sezonu turystycznego ale ja miałam to szczęście, że kiedy tam dotarłam w zasadzie nie było nikogo. Spokój, cisza wprowadzały dodatkowo bardzo wyjątkową atmosferę. Monastyr ulokowany jest na wzgórzy, z którego roztacza się widok na Mtskhetę oraz dwie rzeki; Mtkvari oraz Aragvi, które spotykają się właśnie w tym miejscu.

Only 20 km north of Tbilisi is located one of the oldest cities and old capitol of Georgia; Mtskheta. It is a very important place for Georgian, in 2014 year it was named “Holy City”
Above the city, on the hill is the most momentous Monastery Jvari. I don’t know how does it look in high touristic season but when I went there it was very quiet, silent which gave extra mysterious atmosphere. Monastery is placed on the hill from where you can see beautiful view on Mtskheta and two rivers Mtkvari and Aragvi that they are meeting in the valley below each other.

Do Mtskhety można się dostać z Tbilisi lokalnymi busikami. Jednak Monastyr już nie jest tak łatwo dostępny. Najlepiej tam dojechać samochodem lub wynająć taksówkę.
Zdecydowanie polecam odwiedzić to miejsce.

From Tbilisi to Mtskheta it is easy to get buy local buses but form Mtskheta to Jvari the only way to get is to by car or rent a taxi. I definitely recommend visiting this place.